Doorgaan naar artikel

Groenbemesters zijn meer dan alleen bemesters

Bij de teelt van een groenbemester moeten akkerbouwers met veel factoren rekening houden. Een nieuw handboek geeft richtlijnen voor een optimale teelt.

Groenbemesters doen meer dan alleen organische stof produceren. Door inzetten van de meest geschikte groenbemester is er voor telers nog veel winst te behalen. Maar wat dan de meest geschikte groenbemester is, daarover kunnen telers nog geen eenduidig advies krijgen. Om tot een goed advies te komen loopt er een PPS-groenbemesters met als doel om tot een perceelgericht advies voor groenbemesters te komen.

De keus voor de soort groenbemester hangt af van het doel dat een teler voor ogen heeft. Alleen voldoen aan de vergroeningseisen met een zo goedkoop mogelijk mengsel of de groenbemester inzetten om de bodem in brede zin te verbeteren.

Een groenbemester kan voor meerdere doelen worden geteeld zoals het verbeteren van de bodemvruchtbaarheid, beheersen van ziekten, plagen en onkruiden en het verbeteren van de biodiversiteit.

Lees ook: 4 nieuwe technieken om groenbemester te bewerken

Groenbemester aanvoerbron van organische stof

Groenbemesters zijn een belangrijke aanvoerbron van organische stof. Het verbetert de structuur, verhoogt het vochtvasthoudend vermogen, verbetert de bewerkbaarheid en verhoogt de kationen omwisselcapaciteit van de bodem (CEC) waardoor de bodem onder andere meer kalium, calcium en magnesium kan vasthouden. De organische stof zelf bevat belangrijke mineralen als stikstof, fosfor en zwavel die bij de afbraak vrijkomen. Verder stimuleert de aanvoer van organische stof het bodemleven en verhoogt het de weerbaarheid van de grond.

Bewerken van een forse bladrammenas groenbemester. De techniek van het verkleinen en inwerken van groenbemesters is van invloed op de snelheid van verteren en het vrijkomen van mineralen uit de gewasresten. - Foto: Koos Groenewold

Bewerken van een forse bladrammenas groenbemester. De techniek van het verkleinen en inwerken van groenbemesters is van invloed op de snelheid van verteren en het vrijkomen van mineralen uit de gewasresten. – Foto: Koos Groenewold

Betere structuur

De organische stof die door groenbemesters wordt aangevoerd, zorgt ook voor een betere structuur. Het houdt op een luchtige manier de minerale bodemdeeltjes bij elkaar. Dat resulteert in minder slemp- en stuifgevoelige grond en een betere verkruimelbaarheid en bewerkbaarheid. Door de sponsachtige structuur kan de grond meer vocht vasthouden, bovendien bevordert deze structuur de capillaire opstijging en maakt een luchtige structuur het de planten makkelijker om de bodem dieper en intensiever te bewortelen waardoor deze beter in staat zijn het aanwezige vocht en mineralen te benutten.

Groenbemester voorkomt erosie

Wanneer de bodem bedekt is met een groeiende of al afgestorven groenbemester, dan kan dit samen met een doorwortelde bovengrond erosie voorkomen. Op zand- en dalgrond kan ’s winters en in het vroege voorjaar een gedeelte van de bouwvoor verstuiven. Bij een bedekte bodem krijgt de wind minder vat op de grond. Op glooiende percelen wordt zo ook afspoelen van grond voorkomen.

Demoveld groenbemesters op proefboerderij Rusthoeve in Colijnsplaat (Zld.). De keus in groenbemesters is enorm groot. Ieder perceel vraagt zijn eigen groenbemester. - Foto: Anton Dingemanse

Demoveld groenbemesters op proefboerderij Rusthoeve in Colijnsplaat (Zld.). De keus in groenbemesters is enorm groot. Ieder perceel vraagt zijn eigen groenbemester. – Foto: Anton Dingemanse

Op klei en zavelgronden voorkomt een al dan niet afgestorven groenbemester de grond tegen inwendig verspoelen of verslempen. Er ontstaat een dichte laag die slecht water doorlaat. Ook de doorworteling heeft hierin een functie. Fijne en intensieve doorworteling van de bouwvoor (zoals van grassen) houden de bodemdeeltjes langer bij elkaar. Wortelkanalen van afgestorven diepgaande wortels zorgen voor een betere waterafvoer. Ook oppervlakkig ingewerkte blad- en wortelresten van een groenbemester beschermen de bodem nog enigszins tegen verspoeling en verslemping. Een groenbemester met weinig biomassa geeft al meer bescherming dan onbeteelde grond.

Een groenbemester beperkt stikstofuitspoeling. Deze legt stikstof vast die na de hoofdoogst achter blijft in de bodem of nog vrijkomt door mineralisatie. De stikstof die is opgenomen door de groenbemester komt later geleidelijk weer vrij zodat het volggewas er van kan profiteren en er bespaard kan worden op de N-gift.

Voorkom vermeerdering ziekten en plagen

Groenbemesters kunnen waardplant zijn voor verschillende soorten aaltjes, schimmels of insecten. Wanneer de verkeerde groenbemester wordt geteeld, kunnen er extra ziekteproblemen optreden in het volggewas. Bij de keuze van de groenbemester moet daarom rekening gehouden worden met de waardplantstatus en de ziektedruk in het perceel. Over de effecten van groenbemesters op diverse ziekten en plagen is echter lang nog niet alles bekend.

Nieuw handboek groenbemesters

Na ruim 15 jaar is er weer een nieuw handboek groenbemesters verschenen. De in 2003 verschenen brochure ‘Groenbemesters: van teelttechniek tot ziekten en plagen’ werd tot nu toe veel gedownload en geraadpleegd. Het belang van de teelt en de juiste keuze van groenbemesters is de afgelopen jaren alleen maar toegenomen. Waren het 15 jaar geleden vooral bemesting en aaltjes, nu spelen biodiversiteit, klimaatadaptatie, organische stof en de daarmee samenhangende Europese regelgeving een zeker zo belangrijke rol.

Het woord groenbemester is in de huidige context volgens de samenstellers van het nieuwe handboek dan ook veel te beperkt. “Groenbemesters zijn immers veel meer dan bemesters alleen!” Groenbemesters leveren een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van de bodem maar soms worden er ook te veel wonderen verwacht. Voor dit handboek zijn de belangrijkste bekende feiten verzameld.

Vanuit het landbouwonderwijs kwam het verzoek een update te maken die docenten en studenten wegwijs maakt in dit brede onderwerp. Het ministerie van LNV stelde middelen beschikbaar en door dit te combineren met financiering vanuit lopende programma’s als de Publiek Private Samenwerking (PPS) Beter bodembeheer, de PPS Groen, het Europese project Best4Soil en het project Evergreen (GreenPort NoordHollandNoord) is er nu een compleet handboek groenbemesters gerealiseerd waar ook telers en adviseurs veel informatie kunnen vinden. Op de groenbemesterdag 28 augustus in Vredepeel wordt het handboek geïntroduceerd. Online is het te raadplegen op www.handboekgroenbemesters.nl.

Bekijk meer

Share this

Afbeelding
Luuk Meijering

redacteur akkerbouw

Gerelateerde artikelen

Beheer
WP Admin