Eeuwfeest voor oudste blauwebessenbedrijf Harmsma

Van de geschiedenis van het bedrijf is gelukkig het een en ander bewaard gebleven. Daardoor weet de Drenste blauwebessenteler Rik Harmsma dat de heer Goedhart Jacobus Borgesius dit bedrijf zelfs al in 1886 is begonnen. “Hij heeft hier eerst cranberries, veenbessen en vossenbessen geplant. In 1923, exact 100 jaar gelden dus, kwamen daar de eerste blauwe bessen bij. Deze heeft hij laten overkomen vanuit Amerika. Borgesius overleed in 1930. Zijn zoon Willem Frederik heeft samen met zijn moeder de tuin voortgezet.”

Voorwerpen

Toen de oorlog dreigde, werden de cranberries ondergeploegd. “Zo kon het land gebruikt worden voor landbouw, dat leverde meer voedsel op.” Ook herinneren enkele voorwerpen nog aan de beginperiode. Harmsma: “Destijds werden de blauwe bessen per spoor, en soms zelfs via de lucht, vervoerd. Ik heb nog een kist waar de spoorkaart op staat. Ook heb ik nog een heel oud luchtalarm. Dat komt uit het concentratiekamp in Westerbork. Borgesius heeft dat ding gekocht. Daarmee werd in de oogsttijd de pauze voor de plukkers aangegeven.”

Witveen

De straat waar de kwekerij aan ligt, was oorspronkelijk water. Uiteindelijk is het water dichtgegroeid waarna er witveen ontstond. Witveen is een beetje zuur, uitstekend geschikt voor de teelt van blauwe bessen. Ik teel nu op een laag witveen, van 2,5 à 3 meter diep.” Dat hier vroeger water was, is nog steeds te zien. “Ten tijde van Borgesius, kwam de mensen per boot naar het bedrijf. Mijn schuur staat op palen van drie meter. Via goten in de grond wordt het water afgevoerd.”

Ik ben door schade en schande wijs geworden

Hobby naar professioneel

Harmsma begon zelf ooit als teler van blauwe bes in Noordbergum, een klein dorpje in Noord-Nederland. “Dat was gewoon hobby, het was ook maar een halve hectare groot. Maar tijdens een excursie van de zachtfruitvereniging, bezochten we ook dit bedrijf. We hoorden dat de toenmalige eigenaar, de heer Kloosterhuis, het bedrijf wilde verkopen. Het was toen 10 hectare groot. Ik heb het gekocht en ben professioneel teler geworden.”

Een professional ben je echter niet zomaar. “Ik heb veel moeten leren. Bedrijfsbezoeken en andere excursies hebben daaraan bijgedragen. Daarnaast leert de voorlichter je van alles. Ook heb ik veel contact met Leon Schrijnwerkers. Die levert mij het plantmateriaal. Verder ben ik door schade en schande wijs geworden.”

Gouden tijden

Toen Harmsma in 2007 op deze locatie begon, stonden er nog oude rassen op, zoals Coville, Dixy, Berkeley, Bluecrop. “Voor die tijd waren het goede rassen, ook de struiken waren prima. Zachtfruit moet stevig genoeg zijn om te kunnen verhandelen. De oude rassen werden daarom vervangen. Inmiddels heb ik moderne rassen aangeplant, zoals Juke, Draper, Liberty en Aurora.”

De eerste jaren waren, zeker financieel gezien, gouden tijden. “Tot ongeveer 2015 waren de prijzen uitstekend. Toen heb ik ook veel werk uitbesteed, dat kan nu niet meer. Ik doe nu zoveel mogelijk zelf, samen met mijn vrouw, om de kostprijs te drukken.” Dat de prijzen onder druk zijn komen te staan, komt volgens Harmsma door de areaaluitbreiding in Oost-Europa. “Het is jammer dat er met Europees subsidiegeld overal blauwe bessen zijn aangeplant. Met de strenge Nederlandse wetgeving, wordt het steeds lastiger om te kunnen blijven concurreren.”

Opvolger staat klaar

Maar Harmsma blijft positief en gelooft er nog steeds in dat het bedrijf ook het 150-jarig bestaan kan halen. “Mijn zoon Folkert (24) wil hier graag mee door. Hij heeft bedrijfseconomie gestudeerd, die kennis kunnen we goed gebruiken. We doen er in ieder geval alles aan, om door te kunnen gaan.”

Inmiddels heeft hij het areaal uitgebreid tot 15 hectare. “Dat is wel genoeg, ik heb geen ambities om nog groter te worden. Dit kan ik goed aan, ik teel bessen van goede kwaliteit. Ik wil niet dat het een rommeltje wordt.” De vrijheid die hij als teler heeft en het mooie, lekkere product dat hij teelt, maakten het bestaan als fruitteler tot een genoegen. “Ik vind het nog steeds een erg mooi vak, maar de charme gaat er wel een beetje vanaf. Ik ervaar steeds meer stress. De veranderende regelgeving, arbeid, gewasbescherming en de prijsvorming maken het er niet makkelijker op.”