Het pachtstelsel gaat op de schop. De huidige reguliere pacht wordt op punten gewijzigd en er komen nieuwe pachtvormen, waaronder duurzame langlopende pacht voor minimaal 24 jaar. Verder wordt de huidige geliberaliseerde pacht omgevormd tot een nieuwe pachtvorm met prijsregulering. Bij alle pachtvormen komt er verder een bedrijsfmatigheidstoets om de doorstroming te bevorderen.
Demissionair staatssecretaris van LVVN Jean Rummenie heeft zijn visie op een nieuw pachtstelsel per brief aan de Tweede Kamer voorgelegd en wil na de zomer met een concreet wetsvoorstel komen. Hij heeft in zijn plan de ideeën van landbouworganisaties NAJK en LTO Nederland gecombineerd met een gezamenlijke visie van de partijen GroenLinks-PvdA en VVD. Het plan borduurt verder op het bijna-akkoord dat pachters en verpachters onder leiding van de vorige minister van Landbouw, Piet Adema, twee jaar geleden bereikten. Rummenie wil echter knopen doorhakken die anderen tot nu toe niet durfden door te hakken.
Bedoeling van het nieuwe pachtbeleid is om pachters zekerheden te bieden voor langere termijn zonder het rendement voor verpachters aan te tasten. Terwijl Rummenie de flexibiliteit van de huidige, succesvolle, liberale pacht wil behouden, wil hij toch de prijsvorming hiervan aan banden leggen en aansturen op langere overeenkomsten. Daarvoor worden huidige pachtvormen op punten aangepast en komen er nieuwe soorten pacht.
Bedrijfsmatigheidstoets
Voor alle pachtvormen, behalve teeltpacht, komt er een bedrijfsmatigheidstoets. Hiermee wil Rummenie voorkomen dat pachtgronden niet meer echt landbouwkundig en bedrijfsmatig gebruikt worden. Dit is nu al een voorwaarde bij pacht, maar de bewijslast ligt nu bij de verpachter. In het nieuwe stelsel moet een toetsing duidelijk maken of de pachter wel bedrijfsmatig gebruikmaakt van zijn land. Dit speelt vooral bij pachters die aan het afbouwen zijn of al gepensioneerd zijn en voor de hobby nog wat land aan willen houden. Bedoeling is dat deze grond sneller beschikbaar komt voor jonge boeren die vooruit willen.
Demissionair staatssecretaris Jean Rummenie wil knopen doorhakken waar anderen niet uit kwamen. Foto: Dennis Wisse
Vrije prijsvorming reguliere pacht
Belangrijkste verandering in de reguliere pacht voor hoeves, gebouwen en los land is het loslaten van de pachtnormen. Pachter en verpachter kunnen straks zelf afspraken maken over de pachtprijs. Daarbij wil Rummenie een agrarische prijsindexatie ontwikkelen op grond waarvan prijzen kunnen meebewegen met de markt.
Nieuwkomer wordt de ‘duurzame langlopende pacht’, die minimaal 24 jaar geldt, als het aan Rummenie ligt. Deze pachtvorm lijkt erg op de reguliere pacht van nu, maar er is naast de minimale duur nog een belangrijk verschil: het zogenoemde continuatierecht geldt hier niet. Na afloop van het contract heeft de verpachter de handen vrij.
Kortlopende pacht
De huidige geliberaliseerde pacht met vrije prijsvorming maakt plaats voor de zogenoemde ‘kortlopende pacht’. Rummenie kiest hier voor een maximale termijn van twaalf jaar met mogelijkheid van verlenging. In tegenstelling tot de huidige geliberaliseerde pacht kan de nieuwe kortlopende pacht ook gelden voor gebouwen.
Bij deze pachtvorm wordt de prijs straks gereguleerd. Dat is nu niet zo. Er komt een ‘progressief’ maximumtarief, waarbij de hoogte gekoppeld is aan de duur van het pachtcontract. Anders gezegd, om kortdurende afspraken te ontmoedigen, kan de verpachter meer vragen als hij het perceel voor langere tijd verhuurt. Rummenie gaat dit nog uitwerken.
De huidige geliberaliseerde pacht met vrije prijsvorming maakt plaats voor de zogenoemde ‘kortlopende pacht’
Nieuwe pachtvorm is natuurpacht
Een andere nieuwe pachtvorm is natuurpacht. Deze vervangt de huidige reservaatpacht. Dit is bedoeld voor natuurgebieden waar agrarisch gebruik op de tweede plaats komt, na natuurbeheer. Rummenie gaat in zijn wetsvoorstel de gebieden benoemen waar deze pachtvorm toegepast mag worden.
Deze pachtvorm gaat voor minimaal zes jaar gelden. Wel krijgen de verpachters, dat zijn bij deze pachtvorm de terreinbeherende organisaties, mogelijkheid om tussentijds de voorwaarden aan te passen als dat nodig is om natuurdoelen te halen. Bij natuurpacht geldt vrije prijsvorming, maar wel met een maximum; hoger dan de pachtnorm in een gebied mag de prijs niet worden.
Teeltpacht blijft
De teeltpacht blijft grotendeels ongewijzigd, is de bedoeling. Dit is een vrije en kortdurende pachtvorm voor gewassen zoals bollen, voor periodes van een of twee jaar. Deze pachtvorm mag niet voor elk gewas. Er komt een lijst van gewassen waarvoor het wel mag.
