Een van BASF | Nunhems populairste prei F1-hybriden, Krypton F1, bestaat dit jaar 15 jaar. Het jubileum valt samen met het pensioen van prei-veredelaar Toon van Doormalen: één van de ontdekkers van Krypton F1. Je zou denken dat het ras na 15 jaar zijn beste tijd heeft gehad, maar niets is minder waar: nog steeds is Krypton F1 ontzettend populair. Reden genoeg om met Toon een kijkje achter de schermen te nemen bij de ontwikkeling van dit bijzondere ras: “Dit maak je als veredelaar maar één keer in je leven mee.”
Dat Krypton F1 vandaag de dag nog steeds relevant is, ligt volgens Toon aan een combinatie van eigenschappen waar de huidige markt nog steeds behoefte aan heeft. “Krypton F1 is sterk op schot, productief én een ras van zeer goede kwaliteit,” begint hij zijn verhaal. “Schot is één van de grootste problemen in de zomerteelt Dat ontstaat als de prei in een koudere tijd wordt geplant. En dat planten gebeurt vroeg, want telers willen in de zomer oogsten. Ons antwoord op dat probleem was dus Krypton F1. Daarnaast is het schoningsgemak ook heel belangrijk bij prei. Arbeid is namelijk de grootste kostenpost voor telers en Krypton F1 speelt daarop in. Er zijn nauwelijks rassen die op dit gebied overtreffen.”
Een lang veredelingsproces
Dat ‘antwoord’ kwam echter niet van vandaag op morgen: het ontwikkelen van een nieuw ras duurt minimaal 15 jaar. “Alleen al het ontwikkelen van de ouderlijnen duurt jaren,” vertelt Toon. “Een hybride (F1) is namelijk het product van een vaderlijn en een moederlijn. Welke vaders en moeders samen tot de beste combinaties komen, bepalen we met testkruisingen. Dat proces neemt ook weer zo’n twee jaar in beslag. De beste kruisingspartners combineren we en deze resulteren in screeningshybriden. Deze screenen we 5-6 jaar en dan blijft alleen het beste (hybride) ras over. In totaal is ongeveer 15 jaar verdeling nodig; van de eerste kruising tot een commercieel verkoopbaar product.”
Een team van specialisten
Veel werk dus, maar gelukkig hoefde Toon dat niet alleen te doen. “Er is een heel team bij betrokken, van veredelaar, assistent veredelaars tot een vaste groep medewerkers die behalve uitvoerend werk ook support verlenen in het selectie- en veredelingsproces. Daarbij krijgen we hulp van verschillende deskundigen: fytopathologen, statistici, ICT’ers en biotechnologen. Die samenwerking met verschillende expertises is echt cruciaal. Op dit moment ontwikkelen we hulpmiddelen die het veredelingsproces met technologie ondersteunen en efficiënter maken. Zo is het huidige team helemaal klaar voor de toekomst.”
Zuivere ouderlijnen
Wie denkt dat het veredelingsproces vooral geduld is en voor de rest appeltje (pr)eitje, heeft het echter mis. “Om zoveel mogelijk positieve eigenschappen in één ras te krijgen, is voor prei een behoorlijke uitdaging,” bekent Toon. “In vergelijking met andere hybride gewassen is het bij prei bijna onmogelijk om ‘zuivere ouderlijnen’ te maken. Er is namelijk inteelt nodig om zuivere eigenschappen te krijgen. Maar prei wordt daar zwak van: inteeltdepressie noemen wij dit. En die zuivere eigenschappen zijn juist nodig om een uniforme hybride te maken. Daarbij is prei ‘tetraploïde’. Alle chromosomen zijn in viervoud. Dat maakt het extra lastig om alle eigenschappen uniform te combineren inéén hybride, want een prei krijgt twee sets van moeder en twee sets van vader. Dat zijn dus meer variabelen waarop je tegelijkertijd dezelfde eigenschappen wil krijgen.”
Dit maakt Krypton F1 bijzonder
Toon en zijn team zijn erin geslaagd en Krypton F1 heeft er een aantal doorslaggevende eigenschappen op nagehouden. “Een hoge opbrengst, schitterende schachtkwaliteit, het schoningsgemak en de betrouwbaarheid vormen echt een gouden combinatie die zorgt voor een heel stabiel ras,” vertelt Toon trots. “Wat ik ook heel bijzonder vind, is dat Krypton F1veel in de herfst en soms zelf in de winter geteeld wordt, ook al is het van origine een zomerras. Die sterke kwaliteiten vinden telers dus zó belangrijk, dat ze hun plantmoment zelfs aanpassen om optimaal gebruik te maken van de voordelen. Dat is iets wat wij niet voorzagen, maar wel een reden is dat het zo’n groot ras is geworden.”
Een schoolvoorbeeld
Als Toon over zijn werk vertelt, is het enthousiasme voelbaar. “Krypton F1 is het grootste ras ooit geworden. Daarmee is het is echt een schoolvoorbeeld voor veredelaars, dat maak je maar weinig mee in je leven.” Kan hij het dan eigenlijk wel loslaten, na zijn pensioen? “Ik weet zeker dat het huidige veredelingsteam prima in staat is om competitieve rassen te ontwikkelen!” Lacht Toon. “Ja, ik ben erg trots op onze mooie rassen, maar waar ik misschien wel het meest trots ben is op ons fantastische veredelingsteam. Dat is misschien wel belangrijker dan het ontwikkelen van goede rassen.”
Speel in op uitdagingen
Voordat hij afzwaait, heeft Toon nog een belangrijke boodschap voor de telers: “Elk ras, óók Krypton F1, heeft minpunten. Daar moeten we niet voor wegkijken. En dus zou ik de boodschap aan de telers willen geven: probeer zoveel mogelijk met de mindere punten om te gaan en erop in te spelen, om optimaal te profiteren van Kryptons sterke punten. Uiteraard blijven we vernieuwende rassen ontwikkelen, maar élk ras zal altijd een minpunt hebben.” Hoe goed Krypton F1 ook is, er is altijd ruimte voor verbetering: “Op dit moment doen we heel hard ons best om een nóg betere Krypton F1 te introduceren, een Krypton F1 2.0… Er zit van alles in het vat. Dus binnen niet al te lange tijd komt dat er aan,” besluit Toon met een grote glimlach.
Meer weten over Krypton F1 en het volledige BASF | Nunhems prei-assortiment ? Bekijk de webpagina of neem contact op met onze sales specialisten.
