Er wordt gewerkt aan verschillende crossprotectiemiddelen voor virusziektes bij verschillende instituten, weet NVWA. Bij ToBRFV blijft die aanpak erg riskant, denkt de toezichthouder op basis van bekende onderzoeken. Ontwikkeling is legaal, mits men beschikt over de juiste ontheffingen.
Uit contacten met bedrijven is duidelijk dat er activiteiten plaatsvinden op het gebied van onderzoek aan en de ontwikkeling van verschillende crossprotectiemiddelen, stelt NVWA. Dat komt neer op onderzoek naar zwakke stammen van het virus die als vaccinatie kunnen fungeren. De methode heeft geen hoge vlucht genomen, constateert het Ctgb uit toelatingen. Zo zijn alleen toelatingen bekend voor Pepino Mosaic virussen, maar is in de database ook een afgewezen Zucchini mosaic virus genoteerd.
RNQP-status
Sinds het tomatenvirus geen Q-status meer heeft (maar een RNQP-status) is het onderzoek naar crossprotectie bij ToBRFV legaal, mits men beschikt over de juiste ontheffingen, maar is het gebruik in de kas niet toegelaten zolang er geen toelating is op basis van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Het gebruik van crossprotectie in de strijd tegen ToBRFV wordt door internationale wetenschappers vaak gezien als optie wanneer resistente rassen niet beschikbaar zijn. Een combinatie van de twee strategieën is onverstandig om resistente rassen te beschermen.
Lastig zwakke stam stabiel te houden
Bedrijven die zich bezig houden met crossprotectie zijn terughoudend in hun uitlatingen over eigen onderzoek. Zo is het Belgische DCM betrokken bij het Europese virusprogramma Virtigation, juist op het vlak van crossprotectie. ToBRFV is één van de virussen waarop het programma zich richt. In een recent webinar presenteerde DCM alleen de theorie en risico’s en kwetsbaarheid van het gebruik van zwakke stammen. Het blijkt lastig een stabiel isolaat te vinden dat niet muteert tot een schadelijker variant.
Het is mogelijk dat er een aanvraag loopt voor toelating van een crossprotectiemiddel voor ToBRFV bij Ctgb, maar daar doet Ctgb uit concurrentieoverwegingen geen uitspraken over. Dat lijkt echter nog een stap te ver. Zo’n crossprotectiemiddel voor ToBRFV is lastig te realiseren, stelt de NVWA desgevraagd. De toezichthouder maakt uit haar internationale contacten op dat het bijzonder lastig is zo’n zwak virus stabiel te houden.
Een toelating wordt bovendien lastig, omdat er een alternatief is voor telers met resistente rassen. Dat alternatief was er niet toen in Nederland een Pepino mosaic variant werd ontwikkeld.
De NVWA greep in 2022 in bij een illegaal gebruik van een crossprotectiemiddel voor ToBRFV. De NVWA stelt dat niet is aangetoond dat deze variant, gebruikt als crossprotectiemiddel, als ‘zwakker’ kan worden aangemerkt. “In het kader van het ToBRFV-onderzoek is één variant naar voren gekomen, welke is toegepast als zogeheten cross-protectie, en welke de andere in Nederland aanwezige varianten ging overheersen.”
Onbedoelde besmettingen
Vanwege de hoge besmettelijkheid van dit virus, kan deze variant eenvoudig leiden tot onbedoelde besmettingen in naburige teelten. Ook is niet duidelijk geworden dat varianten toegepast in een crossprotectiemiddel minder schade veroorzaken. Het betrof 1 productielijn, stelt NVWA. “Er waren meerdere bedrijven bij dit incident betrokken en voor 6 bedrijven zijn beschikkingen opgelegd door het OM.”
