Keurmerken zijn geliefd en gevreesd.
Ik denk dan meteen aan Rob Geus en zijn ‘Smaakpolitie’, met die felbegeerde sticker. Voldoet een restaurant, dan plak je die trots op de deur. Het is een krachtig verkoopargument. Maar in de tuinbouw is keurmerkbezit al lang geen luxe meer, maar noodzaak om überhaupt te mogen leveren.
Voor PlanetProof liggen voorstellen om de eisen verder aan te scherpen. Telers vrezen extra maluspunten voor het gebruik van bepaalde gewasbeschermingsmiddelen en de impact daarvan op hun bedrijfsvoering. De consultatie en inspraak lopen nog, dus de exacte maatregelen blijven onzeker. Het is goed dat telers invloed hebben, maar dat neemt niet alle zorgen weg.
Rol ACM roept vragen op
En alsof de druk nog niet hoog genoeg is, onderzoekt Stichting Milieukeur een module ‘op weg naar chemievrij’ binnen PlanetProof, mogelijk zelfs als los label. Op papier klinkt zo’n stap aantrekkelijk en sluit het aan bij de maatschappelijke roep om minder chemie. Tegelijkertijd leven bij telers zorgen over extra regels, onduidelijkheid en de vraag of het hun verdienmodel verder onder druk zet.
Ook de rol van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) roept vragen op. Hoewel de ACM formeel toeziet op eerlijke afspraken rondom de duurzaamheidsvergoeding voor PlanetProof, blijkt de praktijk weerbarstig. Supermarkten geven regelmatig aan dat de vergoeding al in de basisprijs is verwerkt, waardoor telers de beloofde compensatie nauwelijks terugzien. De toezichthouder grijpt alleen in bij duidelijke overtredingen, terwijl juist de grijze gebieden voor veel frustratie zorgen.
Veel telers geven aan dat de rek eruit is: kosten en risico’s nemen toe
Intussen stapelen de eisen zich op en blijft een eerlijke prijs uit. Veel telers geven aan dat de rek eruit is: kosten en risico’s nemen toe, terwijl de beloning achterblijft. De discussie over een nieuw ‘chemievrij’-keurmerk onderstreept de onrust, de sector beweegt van label naar label zonder dat kernproblemen worden opgelost.
De hoop is nu gevestigd op de FreshProducePEFCR (Product Environmental Footprint Category Rules). Deze richtlijn dient als gestandaardiseerde methode om de milieu-impact van verse producten te meten en moet een eind maken aan de wildgroei aan labels. Richard Schouten van GroentenFruit Huis stelt dat de PEFCR de verwarring en administratieve last kan terugdringen. Het is echter geen nieuw keurmerk of direct alternatief voor PlanetProof, maar een onderliggende methodologie die een gemeenschappelijke basis kan vormen voor toekomstige labelontwikkelingen.
Duurzaamheid én innovatie stimuleren
Vooruitkijkend vraagt de sector om ruimte voor pilots met precisieteelt, digitalisering en nieuwe gewasbeschermingsstrategieën. Innovatieve ondernemers tonen aan dat met slimme, data-gestuurde toepassingen het middelengebruik omlaag kan zonder opbrengstverlies. Zulke praktijkvoorbeelden zouden leidend moeten zijn bij de verdere ontwikkeling van keurmerken.
Maar zolang nieuwe verplichtingen vooral extra papierwerk veroorzaken en de voordelen voor telers uitblijven, blijft het systeem onder druk staan. Keurmerken moeten inspireren, niet ontmoedigen. Tijd voor echte erkenning, heldere regie en een eerlijke beloning voor het harde werk van onze telers. Daarom moeten overheid, retail en certificeringsinstanties samenwerken aan werkbare standaarden die duurzaamheid én innovatie stimuleren, zonder de teler uit het oog te verliezen.
