Handel wacht met spanning op nieuwe oogst tomaten

“In de Benelux hebben we wat betreft de tomatenprijzen vorig jaar kunnen profiteren van de koude periode in maart en april, die zich zowel in de Zuid-Europese landen als bij ons heeft voorgedaan”, zegt Maarten Verhaegen, divisiemanager groenten bij BelOrta. “Hierdoor kwamen de volumes langzaam op gang en niet ineens, zoals vooraf was gevreesd. Uitschieters in volumes hebben we dan ook niet gezien. Wat ook heeft meegespeeld is het ToBRF-virus, waardoor productieverliezen zijn ontstaan en zelfs teelten zijn geruimd. Grote prijsdalingen zijn vorig jaar ook uitgebleven.”

Prijsdruk in najaar bij trostomaat

Bij trostomaten kwamen eind augustus de prijzen onder druk te staan, mede door meer product uit het buitenland. De prijzen zakten weg tot onder het niveau van 2022. “Hierdoor gingen sommige telers eerder stoppen met hun teelt”, zegt Ton van Dalen, directeur van Oxin Growers. “Begin oktober gingen de prijzen weer omhoog, waarvan de trostomatentelers die door waren gegaan, en ook de herfstteelten, profiteerden.” Tot het eind van het jaar gingen de prijzen voor trostomaten verder omhoog en piekten begin januari zelfs op € 3 per kilo.

De losse tomaat is volgens de directeur tegenwoordig een specialty-product, omdat voor de afzet in augustus tot het einde van het jaar veel handelscontracten waren gesloten. “In die periode zijn bij weinig aanbod de prijzen van de daghandel omhooggeschoten.”

De weinige belichtende tomatentelers in de wintermaanden doen dat volgens de directeur op contract met een vooraf afgesproken prijs op basis van kostprijs plus, zodat het een rendabele teelt is.

Minder belichte tomatenteelt

In de winterperiode is voor BelOrta 80% van de belichte tomatenteelten weggevallen door de hoge energieprijzen. Er stonden nog wel herfstteelten, vooral trostomaten, die doorliepen tot en met week 2. Een enkele teler is langer doorgegaan met de herfstteelt. Verhaegen: “Door de hoge gasprijzen zijn deze telers niet gaan verwarmen, wat de kwaliteit niet ten goede is gekomen.”

Vanaf week 2 tot eind februari zijn de prijzen heel goed geweest als gevolg van het slechte en koude weer in het zuiden en het ToBRF-virus. “In Spanje hebben ze enkele weken met lage temperaturen gehad. Dat nemen ze nu nog mee, want de kwaliteit is niet goed. Iedereen wacht dan ook op de start van het eigen tomatenseizoen.”

De tomatenspecialist maakt een kanttekening bij de hoge prijzen, die telers wel nodig hebben vanwege de hoge energieprijzen en gestegen kosten.

Tomaten zijn schaars

“Hoewel de tomaten er wel zijn, hebben we in Spanje door de koude periode in februari nauwelijks kleuring. Om productie te krijgen, hebben we meer zon en temperatuur nodig”, zegt Thomas Bos van groente exporteur Thomasol gevestigd in Alicante, Spanje. “Door het koude weer is er minder volume beschikbaar en doordat er in Nederland ook minder tomaten zijn, zijn de prijzen extreem hoog. Dat wil nog niet zeggen dat deze prijzen hoge winsten voor de telers zijn, want zij oogsten ook minder kilo’s en hebben aanzienlijk hogere teeltkosten.”

Tot aan de kerst was er voldoende volume van tomaten. Daarna is het gedraaid en zijn tomaten schaars geworden. “Ook in Nederland was er in oktober en november onverwachts nog ruim voldoende aanbod, doordat telers langer doorgingen met hun teelt vanwege redelijke energieprijzen.”

Snacktomaat onder druk

Het rendement van de snacktomaten is verder onder druk komen te staan door lagere prijzen en hogere arbeidskosten. Dit jaar staat er in Nederland daarom 60 hectare minder, die grotendeels opgevuld wordt door grove trostomaat. Van Dalen: “De concurrentie bij snacktomaten neemt vanuit Marokko en Tunesië alleen maar toe vanwege de lagere arbeidskosten in die landen, waardoor deze teelt daar wel rendabel is.”

Bij Oxin Growers daalt het areaal tomaten van 315 naar 305 hectare. Landelijk is de daling groter. “Een aantal tomatentelers zijn komkommers gaan telen, vanwege de ToBRF-virusdruk en betere komkommerprijzen. Positief punt is dat er steeds meer virusresistente tomatenrassen zijn.”

De directeur verwacht dit jaar toch een goed tomatenjaar. “Door minder specialties en snacktomaten versmalt de segmentatie wel.”

Vooruitblik

In de Benelux staat er dit seizoen 10% minder areaal tomaten. Tevens is er verschuiving in segmenten: minder specialties, zoals snack- en cherrytomaten, maar ook coeur de boeuf, en meer losse en trostomaten, omdat telers geen risico nemen en voor ToBRF-virusresistentere rassen kiezen.

In België is de aanvoer van de nieuwe oogst losse tomaten al vanaf week 6 bezig. “Deze tomaten zijn wel later geplant, in november en december, en zijn een beetje licht.” Trostomaten is bij BelOrta in week 9 gestart met een klein volume. De traditionele tomatenteelt komt pas in week 10 op gang.