CPB: ‘Leren van gastarbeiderstrauma’

Hoeveel baat heeft de economie bij arbeidsmigratie? Het CPB mengt zich in dit debat en laat de tuinbouw – opmerkelijk – ongenoemd.

In een gisteren verschenen rapport kijkt het Centraal Planbureau (CPB) naar verbanden tussen economische dynamiek en migratie. Het CPB trekt parallellen tussen de toestroom van gastarbeiders in de jaren 60 en 70 en de arbeidsmigratie uit het oosten van de EU sinds 2004.

Als tuinder zie je dan de zwarte piet al boven tafel zweven. “En die zal wel weer bij mij neerkomen.” Maar dat valt in dit rapport nou eens een keer mee. De tuinbouw en de kassen, waar toch heel erg veel Marokkaanse en Turkse gastarbeiders kwamen werken, worden niet genoemd. Textiel en metaal wel. Met als conclusie dat er toen veel arbeidsmigranten werden gehaald voor sectoren met relatief lage lonen – wat nu ook weer een bezwaar is, geuit door onder andere Klaas Knot – en voor sectoren bovendien waar nu niet zoveel meer van over is.

Het ooit heikele thema ‘illegalen’

Wat het CPB niet in de cijfers opneemt is het aantal illegale arbeidsmigranten. Logisch wellicht, want illegaal blijft onder de radar en uit de statistieken. Maar in de jaren 80 en 90 was het een heikel onderwerp, waar ook de nodige stemmingmakerij van links en rechts op werd losgelaten. Aan de ene kant stelden tuinders dat legaal in Nederland verblijvende Marokkanen en Turken liever in de WW, de WAO of de Ziektewet zaten. En aan de andere kant kreeg de tuinbouw het verwijt van de illegaliteit te profiteren met veel te lage lonen en te lange uren.

‘De gewenste richting van de economie’

Er wordt nu weer door allerlei instanties en ministeries gerekend aan kosten en baten van arbeidsmigratie. En voor welke sectoren dat Nederland een positief saldo oplevert. Ook het CPB schrijft weer dat het raadzaam is ‘om een (arbeids-)migratiebeleid te voeren dat consistent is met de (gewenste) richting waarin de Nederlandse economie – en de daarbij behorende arbeidsvraag – zich zal ontwikkelen’.

Achteraf was de Nederlandse textiel- en de metaalnijverheid niet de beste reden om die gastarbeiders hierheen te halen. De tuinbouw daarentegen was toen al een grote werkgever van arbeidsmigranten en is dat nog steeds. En de al zo lang aangekondigde robotiseringsrevolutie ten spijt zal de arbeidsvraag vanuit de tuinbouw ook de komende 10 à 15 jaar niet kleiner worden. En laten we ons daarmee gelukkig prijzen. Want hoe kort geleden nog maar besefte elk land, zuchtend onder de coronacrisis, hoe belangrijk het was en is om zelf voldoende voedsel te produceren.