De discussie over de uitbuiting van Oost-Europese arbeidsmigranten in Limburgse champignonkwekerijen, naar aanleiding van verschillende onderzoeken, doet weer veel stof opwaaien.
Dat deze misstanden nog steeds voorkomen is zeker geen goede pr voor de agrarische sector. Wat is er misgegaan en wat kunnen we leren van de gebeurtenissen in de champignonteelt?
Er zijn champignontelers die, in samenwerking met uitzendbureaus, met behulp van verschillende constructies hun kostprijs van arbeid verlagen. Dit levert kortstondige winst op en na enige tijd zorgen de inkopers en tussenhandel ervoor dat die ‘lagere’ kostprijs de grondslag wordt van hun standaardinkoopprijs . De consequenties van deze ‘creatieve’ manier van werken zijn voor alle partijen negatief. Dat geldt voor zowel de bonafide en malafide ondernemers, als vanzelfsprekend de werknemers.
Bonafide teeltbedrijven die wél een eerlijke prijs voor hun producten vragen, kunnen niet langer concurreren met deze lage prijzen en gaan failliet. De malafide telers en uitzendbureaus worden beboet en opgepakt wegens uitbuiting. Hen brengt het dus ook niets. De werknemers, tot slot, zijn de dupe omdat ze slecht betaald worden. Dit alles zorgt ervoor dat de Nederlandse champignonsector negatief in het nieuws komt en een steeds slechter imago krijgt in zowel binnen- als buitenland.
Ik denk dat retailers, supermarkten en consumenten niet met zo’n imago geassocieerd willen worden. Het fairtrade keurmerk is nu keihard nodig om de imagoschade enigszins te beperken, maar het zal waarschijnlijk jaren duren voordat dit gelukt is. Het gekke is dat consumenten echt wel bereid zijn om een acceptabele prijs voor zo’n mooi product te betalen, als deze op een eerlijke manier geproduceerd wordt. Telers met een goed imago en een eerlijke kostprijs hebben op de lange termijn veel meer bestaansrecht, dan telers die een creatieve kostprijs hanteren. Wel dient dit onderkend, en ondersteund, te worden door alle betrokken partijen.
