Doorgaan naar artikel

Minder plastic, meer recyclebare verpakkingen

In de EU-lidstaten is 40% van het huishoudelijke afval plastic verpakkingsmateriaal. Hiervan wordt maar 30% gerecycled, 39% verbrand en nog 31% gestort. Oplossingen voor het plasticprobleem moeten we zoeken in vermindering of hergebruiken van plastic in het verpakkingsproces, recyclen of composteerbaar plastic.

In 2025 gebruiken de Nederlandse supermarkten 20% minder verpakkingsmateriaal. En de verpakkingen die er nog wel gebruikt worden, worden duurzamer. Dat heeft het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) met de supers afgesproken. De verpakkingen moeten voor 95% recyclebaar zijn. Papier en karton dat gebruikt wordt, moet 100% gecertificeerd zijn. Als er nog plastic gebruikt wordt, dan moet dat voor de helft uit gerecycled materiaal bestaan.

Brancheverduurzamingsplan Verpakkingen

De eerste projecten die de supermarkten opzetten richten zich op de agf-afdeling. En gelukkig is het Brancheverduurzamingsplan Verpakkingen, waar de groente- en fruitketen de laatste hand aan legt (zie kader onderaan dit artikel) prima in lijn met de hierboven genoemde percentages. Dat betekent dat er nogal wat veranderen gaat aan de manier van verpakken en de materialen die daarbij worden gebruikt. Daar zijn verpakkers echter al langer op aan het voorsorteren. Want ook de overheden leggen heel wat regels en ambities op.

Lees verder onder de foto.

Een agf-afdeling zonder plastic bij AH in Hoofddorp. - Foto: Ton van der Scheer

Een agf-afdeling zonder plastic bij AH in Hoofddorp. – Foto: Ton van der Scheer

Eenmalig gebruik

“Sommige groente- en fruittelers stappen over op een ander folie voor een schaaltje met topseal, omdat het dan van dezelfde kunststoffamilie is, waardoor het beter te recyclen is. Ook geeft een folie in plaats van deksel op een kunststof bakje met bijvoorbeeld bessen een materiaalbesparing van 20 tot 30%”, zegt Paul Endhoven van Van der Windt Verpakking.

De EU heeft nieuwe richtlijnen uitgevaardigd om het eenmalig gebruik van kunststoffen (single use plastic) terug te dringen om daarmee schadelijk zwerfvuil in zee en oceaan tegen te gaan en meer naar een circulaire economie te gaan. Bedrijven zullen hiermee aan de gang moeten.

In Duitsland is sinds 1 januari een nieuwe verpakkingswet (VerpackG) van kracht. Deze wet vervangt de oude Verpackungsverordnung (VerpackV), en moet ervoor zorgen dat verpakkingen beter worden geregistreerd en gerecycled.

‘Duaal systeem’

Een bedrijf dat consumentenverpakkingen naar Duitsland exporteert, moet volgens de nieuwe wetgeving het aantal kilo’s per materiaalsoort melden bij een ‘duaal systeem’. De verschillende duale systemen nemen de verplichting van bedrijven over om de productverpakkingen weer op te halen bij de eindconsument en vervolgens op een milieuvriendelijke manier te recyclen.

Plastic free zone

In de tuinbouw is duurzaamheid en verminderen van plastic dan ook een belangrijk issue. Geen tuinbouwbeurs zonder een veelheid van experimentele en hybride alternatieven voor bestaande verpakkingen. Schaaltjes en verpakkingen van gerecycled of bio-afbreekbaar plastic, karton, papier, suikerriet of cellulose.

Eosta pakte eerder dit jaar op de Fruit Logistica in Berlijn (D) bijvoorbeeld uit met een ‘plastic free zone’ met verpakkingsinnovaties. “Vanwege de anti-plasticbeweging van de consument is er veel belangstelling voor nieuwe verpakkingen. En deze beweging is het grootst onder mensen die niets met het thema duurzaamheid hebben”, zegt Michaël Wilde van Eosta. Het uitgangspunt van deze distributeur voor biologische groenten en fruit is om geen verpakking te gebruiken. Daarvoor hebben ze de ‘natural branding’ ontwikkeld. Met lasertechniek wordt in de schil het pigment een beetje aangetast, waardoor kleurverschil ontstaat. Dit is toepasbaar op tropische vruchten, zoals citroenen, maar ook op paprika’s, tomaten, komkommers, appels en peren.

Lees verder onder de foto.

De Tommies-dispenser van Greenco. - Foto: Harry Stijger

De Tommies-dispenser van Greenco. – Foto: Harry Stijger

Voorbeelden plasticvrije verpakkingen

Een paar voorbeelden van plasticvrije verpakkingen zijn de doosjes van rietsuikerafval voor physalis of snacktomaatjes; cellulose netjes van papier voor citroenen, limoenen, sinaasappels of paprika’s. Bij citrusvruchten ligt in de doos een pakblad (onderlegger) van papier in plaats van plastic. Voor druiven is een prototype van een riettasje ontwikkeld met informatie van de teler. Het bedrijf is hierover in gesprek met afnemers, waaronder supermarkten in Europa.

Wilde: “Bij druiven is doorzichtigheid van de verpakking belangrijk. Door doosje van suikerriet met topseal toe te passen, geeft dat 85% minder plastic in vergelijking met de gebruikelijke verpakking.”

Duurzame verpakkingen

De bakjes en schaaltjes van massief karton met banderol zijn ook bij Argos Packaging & Protection te koop. “Duitsland is serieus met duurzame verpakkingen bezig. Nederland ook, mede omdat we veel agf-producten voor Duitsland verpakken. Maar ook in landen buiten Europa, zoals Australië en de Verenigde Staten, is er aandacht voor”, zegt Roy van den Heuvel van Argos. Een mooi voorbeeld vindt hij de papieren pakbladen, die ze al jaren in het assortiment hebben, maar dat nu pas wordt opgepakt doordat de retail er voor de consument om vraagt. En het gaat ook al verder als karton wordt vervangen door materiaal op basis van mais, gras of tomatenstengels.

Gesealde komkommer

Voor sommige toepassingen, zoals flowpack en stretchfilm is en blijft een folie echter het beste. Bekendste voorbeeld is de in plastic gesealde komkommer, die 5 tot 10 dagen langer houdbaar is. Hierdoor hoeft in de winkel minder product te worden weggegooid, maar veel consumenten en milieuorganisaties willen zo snel mogelijk van deze verpakkingen af. De leverancier van verpakkingen heeft een goed afbreekbare biobased komkommerfolie, die ook geschikt is voor flowpack. In deze folie is de aardolie gedeeltelijk vervangen door plantaardige olie van hout (restafval van het zagen) uit gecertificeerde bossen. Van den Heuvel: “Het is eigenlijk een tussenoplossing, want waar we naartoe willen is dat het plastic continu wordt gerecycled. Met de producent zijn we dan ook bezig om het product te ‘kraken’ voor hergebruik.”

Naar karton

Begin dit jaar introduceerde Van der Windt Verpakking een milieuvriendelijke kartonnen beker en emmer, voor respectievelijk 250 en 500 gram snoeptomaten, met doorzichtige deksel van gerecycled PET-materiaal. De luchtgaten in de verpakking zijn om schimmelvorming van het product tegen te gaan. Endhoven: “De belangstelling voor deze innovatie was groot en we hebben aanvragen van enkele afnemers. Daar gaan we nu enkele aanpassingen aan de bekers en emmers voor doen om ze automatisch te kunnen verwerken. Al gaat het wel om millimeterwerk, maar is toch van belang, zodat er voldoende tomaatjes in passen voor het juiste gewicht en er niet te veel tussenruimte overblijft. En als de kartonnen beker iets groter moet worden, moet ook de deksel worden aangepast.”

Winscribe

Van der Windt heeft voor verduurzaming van verpakkingen waarin plastic toch de beste oplossing is 4 doorzichtige folies in gebruik. Een hersluitbare folie onder de naam Winscribe voor schaaltjes met topseal (folie verlijmd aan een bakje): twee lagen PET-folie zijn zó gelaserd, dat er een opening ontstaat. Deze opening is vele malen te openen en te hersluiten, waardoor het product langer goed blijft. Deze folie tackelt de milieuproblemen met andere hersluitbare oplossingen, want om een label (van ander materiaal) te bevestigen is een dikkere folie nodig. En meer dan één materiaal is slecht voor recycling.

Laminaat film

Home Compostable laminaat film, is een folie die te gebruiken is voor topsealen. Door de gelamineerde lagen heeft deze folie betere barrière-eigenschappen voor langere houdbaarheid, maar is het toch composteerbaar, volgens UK Home Compostable-regulatie.

Bio-PP folie is een reguliere PP op basis van biomassa, die uit reststromen van de houtindustrie is gewonnen. Hiervoor worden ook certificaten van een onafhankelijk orgaan (ISCC) afgegeven. Alle eigenschappen van de folie zijn gelijk aan conventioneel materiaal, waardoor machines en processen niet hoeven te worden aangepast.

Lees verder onder de foto.

Gelaserd voor onderscheid tussen bio en gangbaar. - Foto: Eosta

Gelaserd voor onderscheid tussen bio en gangbaar. – Foto: Eosta

PET

Een folie van rPET (recycled PET), dat tot 50% hoogwaardig gerecycled materiaal bevat. Deze folie voldoet aan de voedselveiligheidseisen. Het gerecyclede aandeel is alleen afkomstig vanuit de Duitse markt, zodat in verband met voedselveiligheid bekend is waar het materiaal vandaan komt. Het totaalplaatje verdient een goede CO2-foodprint.

Plasticvrij of rPET

Afzetorganisatie Fruitmasters lanceert een volledig plasticvrij fruitconcept voor appels. Hierdoor hebben de klanten een extra keuze met volledig kartonnen fruitschalen naast de fruitschaal met plastic wikkel. Het nieuwe concept bestaat uit een kartonnen schaal met deksel en is ook volledig recyclebaar. Het nieuwe fruitconcept is volledig van karton, waardoor consumenten de verpakking eenvoudig kunnen recyclen. Vanaf het nieuwe fruitseizoen is het nieuwe verpakkingsconcept beschikbaar voor per vier of zes stuks verpakte appels.

100% hergebruikt en herbruikbaar materiaal

Ook een teeltbedrijf als Greenco is stapsgewijs haar verpakkingen aan het verduurzamen. Een jaar geleden is gestart met de nieuwe producten Tommies Mini Toppers en Tommies Good to Go, verkrijgbaar op NS-stations, in een volledig gerecycleerde verpakking te leveren. Vanaf eind november zijn voor de Nederlandse markt alle bekers van Tommies vervaardigd van rPET, met de ‘r’ van recycled, en daarmee van 100% hergebruikt en herbruikbaar materiaal. De rPET-bekers liggen bij Jumbo in de schappen. Begin dit jaar volgden de emmers en later ook de buitenlandse verpakkingen. Om de plastic verpakking nog verder terug te dringen, heeft het bedrijf de Tommies-tomatentap ontwikkeld, die bij Van der Valk-hotels en Jumbo Foodmarket staan.

AH test met onverpakt

Albert Heijn startte eind maart een vijf weken durend experiment in een filiaal in Hoofddorp met een zo goed als plasticvrije agf-afdeling. Gekeken wordt hoe het product zich houdt in de winkel onder de dry mist koeling – die inmiddels in honderd AH-winkels is geïnstalleerd. Ook wordt gekeken naar de manier waarop klanten het zelf verpakken van hun groenten en fruit oppikken.
Cherrytomaatjes
“We krijgen eigenlijk bijna alleen maar positieve opmerkingen”, zegt agf-medewerker Kevin. “Ook wel wat vragen, bijvoorbeeld of de hoeveelheid cherrytomaatjes in een bakje van 250 gram wel klopt. Het is natuurlijk wat makkelijker om een tomaatje uit een ander bakje in jouw bakje te gooien.” En de sla heeft het wel wat lastig in de open lucht. Het iets verlepte buitenblad kan er net voor zorgen dat een klant het product toch maar even laat liggen.
Verschil biologisch en gangbaar
Een ander ‘dingetje’ is het onderscheid tussen biologisch en gangbaar product. Biologische bloemkool bijvoorbeeld heeft een kaartje aan een elastiekje om de kool. Dan is het ietsje eenvoudiger om bio voor gangbaar door te laten gaan.


Zoeken naar optimale product-verpakkingcombinaties

Uitgangspunt van het brancheverduurzamingsplan waar de Nederlandse groente- en fruitsector de laatste hand aan legt, is dat teelt en handel producten alleen verpakt ‘als dit een vermindering van de totale milieubelasting van het product tot gevolg heeft en/of een noodzakelijke bijdrage levert aan voedselveiligheid, houdbaarheid, bescherming, kwaliteit, handling of traceerbaarheid van het product’.

Onderzoeksvragen

En wanneer groenten en fruit dan verpakt worden, dan wordt gezocht naar een productverpakkingscombinatie met minimale milieu-impact. Dat kan soms wel degelijk plastic zijn als dat aantoonbaar zorgt voor minder verspilling. Meer kennis van de wensen, percepties én het gedrag van de consument is daarbij belangrijk. Onderzoeksvragen die de sector wil oppakken zijn:

 

  • Voor welke onbewerkte groenten en fruit is het verlengen van de houdbaarheid van belang, omdat de consument ze niet direct consumeert?
  • Welke producten wil de consument kunnen hersluiten?
  • Welke producten gebruikt de consument in porties, en welke in één keer?
  • Voor welke producten gebruikt de consument een plastic zakje, indien de producten niet gebundeld verkocht worden?
  • Wat is de perceptie van de consument t.a.v. welk type verpakkingen?
  • Relatie verkoop en verpakken: invloed van verpakkingen op de verkoop.

 

De groente- en fruitsector is van plan om al dit jaar in samenwerking met de supermarkten te bekijken voor welke twee productverpakkingscombinaties in de top 10 groenten en fruit een gezamenlijke aanpak in de verduurzaming van verpakkingen kan worden opgestart.


Medeauteur: Ton van der Scheer

Share this

Afbeelding
Harry Stijger

freelance redacteur

Gerelateerde artikelen

Beheer
WP Admin