Deze teler ziet kansen in Duitsland met bio-veldbonen

Nadine (56) en Jan (61) Buining hebben in Ter Apelkanaal (Groningen) in maatschap een biologisch akkerbouwbedrijf met 100 hectare land. De vruchtwisseling is 1 op 6. Buining werkt daarnaast samen met een bio-melkveehouder in het Drentse Tweede Exloërmond. Voor hem bewerkt hij 25 hectare land. - Foto's: Hans Banus

Het bedrijf ligt op een paar kilometer afstand van de Duitse grens. Krap de helft van het bouwplan staat jaarlijks vast: 15 hectare grasklaver, 15 hectare bieslook en 15 hectare waspeen. De rest wisselt Buining af, afhankelijk van de marktvraag. Dit jaar gaat het om sperziebonen, naakte haver, olievlas, boekweit en veldbonen. Aangevuld met safraankrokussen en grasland.

Buining teelt zijn gewassen deels op hogere zandgronden. Hier is dat hoogteverschil duidelijk te zien. In het voorjaar was het er erg droog. Toch kwam de teler er met zijn gewassen redelijk doorheen. Het ging echter niet overal goed. Vooral olievlas en naakte haver staan er minder voor door de gevolgen van de droogte. Buining heeft de haver net te weinig beregend.

Veldbonen zijn terug na 35 jaar afwezigheid. Buining stopte indertijd met dit eiwit- en olierijke en bloeiende gewas toen de subsidie er afging. Nu is er echter vraag uit Duitsland en gaat Buining het toch proberen. De veldbonen stonden er op 6 juli relatief goed bij, terwijl het toch een droogtegevoelig gewas is.

De veldbonen zijn deels volvelds en deels in rijen op 50 centimeter afstand gezaaid. Buining probeert zo uit wat het beste werkt. Met de veldbonen waagt hij een nieuwe poging op de Duitse vleesvervangersmarkt. 5 jaar geleden deed hij dit ook al met witte lupine. Dat mislukte toen. De markt was er niet klaar voor. Het lag volgens Buining niet aan de prijs, maar de afzet droogde op.

Het Duitse Vlava in Cuxhaven – in omschakeling naar bio – neemt veldbonen van hem af voor vleesvervangers. Dit bedrijf verwacht over 5 jaar 40.000 ton veldbonen te kunnen verwerken en een groot deel zal biologisch zijn. Buining zal zo’n 60 tot 75 ton leveren. Het is niettemin een leerjaar. Als er geen afzet blijkt te zijn, kan hij de veldbonen nog bewaren of verkopen als veevoer. Al zal de prijs dan halveren.

Onder vrij natte omstandigheden werd een deel van de 15 hectare bieslook geoogst. In de vruchtwisseling volgt dit gewas na grasklaver. Buining heeft al 15 jaar ervaring met bieslook en is slechts een van de twee bio-bieslooktelers in Nederland.

De bieslookteelt is intensief qua onkruidverwijdering, maar het is gemiddeld ook het best renderende gewas van Buining. Bieslook past bovendien goed bij zandgronden. Het gros van de oogst is laat – november/december – en in een nat najaar is klei niet ideaal. Afnemers zijn qua verwerking ook gewend dat bieslook van ‘zandbedrijven’ komt.

De bieslook is – net als veldbonen – bestemd voor de Duitse markt. In Nederland is er nauwelijks vraag naar. In Duitsland is het een nichemarkt, maar wel een goede. De bieslook gaat naar een vaste groep Duitse tuinders die het geoogste product oppotten.

Waspeen is het tweede hoogsaldogewas. Het grootste verschil met bieslook? Waspeen kan veel rendement geven, maar op deze zandgronden is de geluksfactor veel bepalender dan bij bieslook. De opbrengsten kunnen ook sterk variëren: van 20 tot wel 50 ton per hectare.

Buining werkt ook samen met een andere boer: Han Veneman is biologisch melkveehouder in Tweede Exloërmond (Drenthe). Op zijn grond bewerkt Buining nu voor het eerste jaar twee mengteelten: tarwe en veldbonen (foto) en triticale en wintererwten (ingezaaid na mais).

Beide mengteelten dienen als voer voor de koeien van Veneman, die tevreden is over dit rantsoen. Buining noemt de mengteelt van tarwe en veldbonen – die hij eerder verzorgde voor andere veehouders – relatief makkelijk en goed te scheiden. Ook is bij monoteelt wel twee keer zoveel bemesting nodig. De opbrengst van tarwe en veldbonen zat indertijd rond de 6 à 7 ton per hectare.

Buining en Veneman ruilen onderling machines en grond. Zo kan het zijn dat er een perceel mais op het huiskavel van Buining staat.

De mengteelten hebben nog een ander voordeel: meer biodiversiteit en een forse toename van het aantal soorten vogels. Buining vermoedt dat een mengteelt van tarwe en veldbonen beter werkt dan bijvoorbeeld strokenteelt. Het gaat er volgens hem vooral om wát je teelt.

Buining teelt sinds een paar jaar het ‘pseudo-graan’ boekweit. In Nederland is boekweit bijna verdwenen. De teler zet dit product – bestemd voor natuurvoeding - ook over de grens af. In Duitsland heeft de consument meer gevoel voor dit soort seizoensgebonden producten, merkt hij.

Buining heeft ook 5 hectare sperziebonen. Opvallend is dat Buining zo’n driekwart van zijn inkomen uit de Duitse markt haalt. Los van de bonen merkt de teler dat daar meer vraag naar granen is dan naar hoogsaldogewassen. Dat past beter bij zijn zandgrond. Buining denkt ook dat de Duitse consument bewuster is dan de Nederlandse en meer over heeft voor biologische voeding.