‘Bedrijven willen groener beleid, u ook?’

De formatie van een nieuw kabinet wordt door heel Nederland aangegrepen om zich van zijn groenste kant te laten zien. Vorige week berichtten we al over de roep van de zogeheten Energiecommissie (met onder andere Herman Wijffels) om de energietransitie van fossiel naar duurzaam te versnellen; niet 2050 maar 2030. En daar heeft een groep van de grootste Nederlandse bedrijven zoals Heineken, Philips, Unilever, Shell én Friesland Campina onder leiding van niemand minder dan Jan Peter Balkenende zich nu bij gevoegd.

Deltaplan Energie en Klimaat

De Dutch Sustainable Growth Coalition van Balkenende wil een Deltaplan Energie en Klimaat met eveneens 2030 als beleidshorizon. De oud-premier neemt daarbij de term maatschappelijk verantwoord kapitalisme in de mond.

Hans de Boer van VNO-NCW (ook de organisatie achter die DSGC) riep vorige week ook al om een stevige klimaatagenda voor een volgend kabinet. En daar stond de land- en tuinbouw volledig achter. Aan het VNO-NCW-kantoor in de Malietoren in Den Haag hangt al sinds vóór de verkiezingen een enorm spandoek met daarop ‘NL Next Level’.

Topsectoren ook groener

Next Level is de noemer waaronder de negen topsectoren van de Nederlandse economie – ook de tuinbouw dus – hun voorstellen voor investeringen in een groenere economie hebben verzameld.

Opvallend aan de manier waarop dit nieuwe, van links tot rechts gedragen groene elan in de publiciteit komt, is ook in het geval van de bedrijvenlobby’s van Balkenende en De Boer de zeer bescheiden plek van de land- en tuinbouw.

Terwijl toch langzaamaan wel tot het brede publiek is doorgesijpeld dat land- en tuinbouw meer is dan die paar boeren en tuinders die we nog hebben. Die sector is óók een enorme mondiale positie in het uitgangsmateriaal, de voedselverwerking en de handel. Dat is óók onze landbouwuniversiteit die wéér tot de beste van de wereld is uitgeroepen. Daar in die land- en tuinbouw ligt onze onbetwiste koppositie in productietechniek.

Healthy plants, healthy planet

Op de website van Next Level is te zien dat we echter eerst graag stoer willen doen over sectoren waar we ook wel leuk in meedoen, maar natuurlijk absoluut niet de wereldleider in zijn. Zoals ICT. Of energie. Sectoren bovendien die niet het directe maatschappelijk gewicht hebben dat de wereldvoedselvoorziening wél heeft.

Die urgentie kan ook wel wat feller. De twee agrarische topsectoren, Tuinbouw & Uitgangsmaterialen en Agri & Food, vullen hún deel van Next Level in met de projecten Healthy Plants, Healthy Planet, Smart Agri-Horti-Food Keten en Mest: een gouden, groene grondstof. Niet direct de steekwoorden waar mijn ome Henk van achterover valt.

Tuinbouw weet wat groen is. Roofwants jaagt op trips in aardbei. – Foto: Joost Stallen

High-tech smart early warning

Maar vooruit, die gezonde planeet met gezonde planten, daar moeten we het in de tuinbouw uiteindelijk toch van hebben. En onze topsector zet vol in op de vergroening; meer voedsel produceren voor de wereld en tegelijkertijd ‘de footprint van de productie sterk verkleinen’. ‘Systemen met slimme technologie als smart farming, robotisering en genomics.’ Verderop in het stuk is ook sprake van gene-editing, CRISPR/Cas en ‘early warning’-systemen met de ‘hightech detectietechnieken zoals sensors en drones’.

En verder schermt onze topsector ook met residuvrij, biodiversiteit, gezonde bodem, biostimulanten, groene middelen en het einde van monoculturen door een beweging naar gemengde teelten met complexe interacties die tot weerbare teeltsystemen kunnen leiden.

Verdienen we er nog wat mee?

Het verhaal zakt echter een beetje in als het gaat over de verdienmodellen. Het onderzoek naar al die nieuwe technieken is al een heel eind. Over het onderzoek naar verwaarding van duurzaamheid kan Next Level alleen maar hoopvol schrijven: ‘Wetgeving is een economisch suboptimale oplossing, efficiënter is borging in de markt of maatschappij’. Ja, we weten hoe dat tot op heden werkt.

Daar komt dan dat maatschappelijk verantwoord kapitalisme weer om de hoek kijken. Misschien heeft Balkenende gelijk en zijn de grote bedrijven aan het schuiven. Maar dan de kleintjes nog. En ten slotte de burger en de consument. Hoe maatschappelijk verantwoord is mijn ome Henk, als hij met zijn pinpas bij de kassa van de Lidl staat?

Complexe dialoog

Onze topsector maakt gewag van de noodzaak van ‘een dialoog die gericht is op congruentie in plaats van consensus’, oftewel het eens worden over dat we het niet altijd eens hoeven worden. Ja, en dan?

En misschien wel de opmerkelijkste zin uit dit stuk: ‘Ook ondernemers in de productieketen zullen gevestigde beelden over good practice moeten loslaten’. Pff, dat wordt ingewikkelder dan al die hightech supersmart precision farming bij elkaar.