‘Gaaf dat je gewas in een winkel vlakbij ligt’

Het eerste wat opvalt in de kas van glastuinder Jan Varekamp is de diversiteit aan groenten. Waar veel glastuinders zich specialiseren, kiest Varekamp voor verscheidenheid. Er staan tien verschillende groenten, waaronder diverse soorten sla. Als het aan Varekamp ligt, groeien er volgend jaar nog meer soorten groenten in zijn kas. De glastuinder in Tinte op Voorne-Putten (Z.-H.) levert zijn groenten aan de pas opgerichte coöperatie De Proefschuur. De coöperatie belevert supermarkten met producten die zijn geteeld op Voorne-Putten.

Drie akkerbouwers betrokken

De Proefschuur is eind oktober van start gegaan. Er zijn vier initiatiefnemers. Naast glastuinder Varekamp zijn dat drie akkerbouwers: Arnout den Ouden, Leen van Marion en Anneke Lugtenburg. De vier telers vormen samen het bestuur. Den Ouden is gekozen tot voorzitter. De initiatiefnemers willen de producten die ze telen uit de anonimiteit halen, zegt Varekamp. “Ik deed altijd mee aan Kom in de Kas. Bezoekers aan de open dag vroegen dan vaak waar ze mijn producten kunnen kopen. Jammer genoeg kon ik ze dat niet vertellen. Wij willen met De Proefschuur aansluiting zoeken bij de lokale markt.”
Artikel gaat verder onder de foto‘s.

De oprichters van De Proefschuur (vlnr): Jan Varekamp (glastuinder), Anneke Lugtenburg (akkerbouwer0, Leen van Marion (akkerbouwer) en Arnout den Ouden (akkerbouwer). Foto: Roel Dijkstra

Lokale afzet biedt kansen

Den Ouden wijst ook op de lage prijzen die akkerbouwers dit seizoen krijgen voor hun gewassen. “Het verschil met de prijzen in de winkels is groot. Er wordt blijkbaar verderop in de keten meer verdiend. Daarom willen wij de afzet zelf regelen. Lokale afzet biedt kansen.”

Vijf supermarkten

Toen het idee voor de coöperatie geboren was, zochten de vier telers contact met supermarkten op Voorne-Putten. Het heeft ertoe geleid dat producten van De Proefschuur nu in vijf supermarkten te koop zijn. Het filiaal van Albert Heijn in Heenvliet heeft een apart deel van het AGF-schap ingeruimd voor de coöperatie. Een groot bord wijst de consument de weg naar de lokaal geteelde groenten van De Proefschuur.

AGF-chef Gertjan Deinum reageerde enthousiast toen de telers hun idee aan hem voorlegden. “Ik was direct geïnteresseerd, omdat ik merk dat lokale producten in trek zijn bij de consumenten. Ik heb de coöperatie een eigen plekje gegeven in het schap. Als ik hun producten verspreid zou presenteren, valt het niet op. Nu kan de klant kiezen. Het spreekt veel consumenten aan dat de producten uit de regio komen.”

De samenwerking tussen het AH-filiaal en De Proefschuur loopt fantastisch, zegt Deinum. “Maar het zijn de consumenten die bepalen of het blijft. Ik heb nu ongeveer tien groenten van De Proefschuur. Als de vraag blijft, wil ik dat uitbreiden.”

AGF-chef Gertjan Deinum vult de groenten aan in de Albert Heijn supermarkt in Heenvliet. “Lokale producten zijn in trek. De consumenten bepalen of de producten blijven.” – Foto: Joep van der Pal

Alleen inkoop bij de leden

Uitbreiding is ook de bedoeling van de coöperatie. Nu worden tien soorten groenten geleverd. Volgens Den Ouden wil de coöperatie eerst daar ervaring mee opdoen. “Daarna gaan we opschalen naar meerdere soorten aardappelen, groenten en fruit. Volgend jaar gaan de glasgroenten van diverse leden meelopen in het assortiment. Indien nodig worden de producten verpakt in het logistiek centrum. Er is ook een spruitenteler die volgend jaar diverse koolsoorten wil gaan telen voor De Proefschuur. Op termijn is het ook een overweging om zuivelproducten op te nemen, als het goed gaat lopen. Maar ook die moeten dan op Voorne-Putten zijn geproduceerd.”

Voldoen aan eisen Global-GAP

De producten die De Proefschuur levert, worden verzameld en ingepakt op het bedrijf van Varekamp. De Proefschuur huurt een deel van de schuur van de glastuinder. De coöperatie koopt alleen in bij de leden. Dat zijn er 51. Die moeten aan een aantal eisen voldoen. De leden moeten een landbouwbedrijf exploiteren. De gewassen moeten op Voorne-Putten zijn geteeld. De teelt moet voldoen aan de eisen van Global-GAP, het certificeringssysteem van supermarkten. De Proefschuur betaalt de leden marktconforme prijzen, zegt Den Ouden. “We willen geen interne concurrentie. De meerwaarde die de lokale afzet De Proefschuur oplevert, vertaalt zich in een hoger dividend voor alle leden. Het bestuur kiest welke leden de producten leveren, onder andere op basis van aanbod en kwaliteit.”

Het bord geeft aan waar het bij De Proefschuur om draait. De coöperatie levert verse groenten aan supermarkten. De gewassen moeten op Voorne-Putten geteeld zijn. – Foto: Joep van der Pal

Leden betalen duizenden euro‘s

De leden hebben € 2.000 per aandeel betaald. Deze aandelen geven stemrecht. Daarnaast geeft de coöperatie certificaten van aandelen uit zonder stemrecht voor € 1.000 per stuk. Die zijn vaak gekocht door familieleden van de leden. Daarnaast is een subsidie van de EU ontvangen via het project Landschapstafel. De initiatiefnemers hadden een budget begroot van minimaal € 120.000 om te starten. Zo kan een jaar worden proefgedraaid, zegt Varekamp.

Proefdraaien

Varekamp: “We hebben het budget ruimschoots binnengehaald. Zo doen we ervaring op met onze werkwijze. We hebben eerst proefgedraaid bij twee supermarkten. De afnemers willen stabiliteit in hun aanvoer. Dan moet je als coöperatie ook kunnen blijven leveren wat gevraagd wordt. We beleveren nu vijf supermarkten op Voorne-Putten. Het eiland telt 37 supermarkten. Ons doel is om de helft daarvan te gaan voorzien van producten van De Proefschuur.”

Gedachtegoed beschermd

De coöperatie is democratisch opgezet. Ieder aandeel geeft één stem. De initiatiefnemers hebben wel één beperking aangebracht. Alleen bij beslissingen die het gedachtegoed van de coöperatie raken, tellen de stemmen van de vier initiatiefnemers mee voor 51%. Den Ouden geeft een voorbeeld. “De Proefschuur wil alleen producten verkopen die op Voorne-Putten zijn voortgebracht. Als er bijvoorbeeld gestemd zou moeten worden om dat uit te breiden naar buiten de regio, dan tellen de stemmen van de vier initiatiefnemers het zwaarst. Want zo’n keuze zou sterk afwijken van onze oorspronkelijke bedoeling.”

Glastuinder Jan Varekamp verpakt de sla die hij voor coöperatie De Proefschuur heeft geteeld in zijn kas. “Wij zoeken met De Proefschuur aansluiting bij de lokale markt.” – Foto: Joep van der Pal

Cateringbedrijven

De productie moet op het eiland plaatsvinden. Afzet buiten de regio is wel een optie, vinden beide bestuursleden. Den Ouden wijst op de nabijheid van Rotterdam en de nabijgelegen steden. “Streekproducten zijn in bij consumenten. Daar ligt een grote afzetmarkt voor De Proefschuur. Een mogelijkheid kan bijvoorbeeld ook zijn om de afzet te verbreden naar cateringbedrijven, de horeca of campingwinkels.”

De bestuurders zijn zichtbaar enthousiast over De Proefschuur. Den Ouden: “Het is echt gaaf om je producten rechtstreeks te verkopen aan supermarkten en terug te zien in een winkel in de buurt. Het is onze passie om consumenten te voorzien van vers en gezond voedsel dat op Voorne-Putten is geproduceerd.”