Sappig nepnieuws versus taaie feiten rond Roundup

Glyfosaat is al jaren en jaren onder ons, en toch vallen we niet massaal dood neer. Of toch?

Het werd niet het woord van het jaar, maar ‘nepnieuws’ hield de doorgewinterde nieuws- en mediavolger misschien wel meer dan wat dan ook in zijn greep. Onder andere de Russen schijnen het opzettelijk te verspreiden teneinde de vrije wereld te destabiliseren. Maar ja, hoe moeten we erop vertrouwen dat interviews met Russische spijtoptanten, die voor nepnieuwssites zeggen te hebben gewerkt, niet zelf ook nep zijn?

In de tuinbouw lijkt deze vertrouwenscrisis nog niet te zijn uitgebroken. Als Groenten & Fruit het meldt, dan zal het wel waar zijn. En als we eens een vergissing maken, dan rectificeren we die netjes. Maar toch: de feitelijkheid waar tuinders zo graag vanuit gaan bij het zo efficiënt mogelijk telen van hun producten, die is natuurlijk helemaal zo onwankelbaar niet.

Glyfosaat en kunstgras

Dat werd me wel duidelijk toen ik vanmorgen door een bericht ploegde over de vierdaagse meeting van Amerikaanse wetenschappers over de veiligheid van de omstreden stof glyfosaat. Dat een eenduidig en overtuigend veiligheidsoordeel anno 2016 niet meer te geven is, daar hoef je de nog altijd voortdurende discussie over de kunstgrasvelden maar op na te slaan.

Ooit zou een instantie met een naam als het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu daar het laatste woord over hebben gehad. Als die zeggen dat dat kunstgras geen kwaad kan, wat zouden we dan nog zeuren? Net zo heeft de European Food Safety Authority EFSA glyfosaat veilig bevonden. Maar ja, dat was nádat het International Agency for Research on Cancer (IARC) oordeelde dat glyfosaat ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ is.

Rollebollende wetenschappers

En nu rollebollen wetenschappers van allerlei pluimage over elkaar heen. Waarbij het allang niet meer alleen over feiten gaat. Zoals het in wetenschappelijk onderzoek trouwens eigenlijk nooit alleen maar over feiten gaat. Het gaat immers ook over onderzoeksmethoden. Over wat wel en wat niet in het onderzoek werd meegenomen. Over hoe lang een onderzoek liep. Hoeveel mensen, of dieren, of planten zijn onderzocht. En hoe. En door wie. En met welke vragen.

Het gaat ook verbazingwekkend vaak over de reputatie van onderzoekers en instituten. Alleen al het feit dat er opdrachtgevers zijn – die natuurlijk aan de ene of de andere kant van een kwestie staan – is voldoende voor verregaande diskwalificatie van de onderzoekers en hun onderzoeksresultaten. Alsof 1+1=2 in opdracht van de PVV een verdachte conclusie wordt, terwijl 2+2=4 in opdracht van de Verenigde Naties nog door iedereen aanvaard werd.

Toelatingen ingetrokken

In Nederland zijn niet minder dan 64 middelen met deze werkzame stof erin toegelaten, waaronder een rijtje middelen met Roundup in de naam. Da’s een feit. Ook een feit is dat de Europese Commissie deze zomer de toelating van glyfosaat verlengde tot eind 2017, op voorwaarde dat de lidstaten hun toelatingen van middelen met de combinatie van glyfosaat en de hulpstof POE-tallowamine zouden intrekken. Staat te lezen in het dossier dat ons eigen toch vrij betrouwbare Ctgb hierover op de website heeft staan.

Waakhonden grommen

Tot eind 2017 heeft een andere Europese waakhond, de European Chemicals Agency (ECHA), de tijd om over glyfosaat te oordelen. Daarvoor raadpleegt deze club nog maar weer eens de bekende experts, zoals het eerder aangehaalde IARC en een club met de schitterende naam Joint Meeting On Pesticide Residues, waarin alle door de Wereld Voedselorganisatie (FAO) én de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) kenners zitten. Maar ook de milieubeweging én de samenwerkende fabrikanten van middelen met glyfosaat erin zijn vertegenwoordigd.

En ondertussen zijn ze aan de andere kant van de oceaan met exact dezelfde heikele discussie bezig. Daar trekt de Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) de kar. Ook daar een al even bont gezelschap aan debatdeelnemers, die onlangs dus vier dagen lang hebben gediscussieerd over de kwaliteit van de enorme berg aan onderzoeksdata, en vooral over de tegenstrijdigheid. En trouwens ook over de vraag waarom voorstanders (veel) langer het woord mochten voeren dan critici.

Het recht om te weten

Onder die critici vinden we de ngo US Right To Know. Ja, natuurlijk, dat vinden wij ook; wij hebben het recht om te weten! Natuurlijk willen we weten of die onderzoeken die glyfosaat veilig verklaren ook wel hebben gekeken naar de effecten van de míddelen waar niet alleen glyfosaat, maar ook allerlei hulpstoffen in zitten.

Kennelijk wel al gedeeltelijk, gezien die ban op middelen met glyfosaat en uitvloeier POE-tallowamine. One down, hoeveel nog ’to go’? Het is ook wel taaie kost hoor, dat echte nieuws over echt wetenschappelijk onderzoek. Dan nog maar gauw een berichtje over die vrouw uit Veendam die bij het bakken van een appeltaart niet in de gaten had dat …